Alles raast, de wind waait

‘Pf nou’, zegt Lev. ‘Het is wel druk.’
Hij veegt zijn hand over zijn voorhoofd, alsof hij net is komen aanrennen. ‘Ik heb gister ook tot heel laat doorgewerkt dus…’  De rest van zijn zin wuift hij weg. Voorop zijn stoel zit hij. Zijn handen liggen op zijn knieën. Mijn eigen ademhaling verhoogt iets, ik kijk op de klok. Stress is besmettelijk.

---

‘Waar voel je dat eigenlijk, stress?’ Lev zakt iets dieper in zijn stoel, haalt adem en zegt:  ‘Overal. Alsof alles in mij raast.’
Ik probeer te ontspannen en vraag:
‘En wat doe je als je stress hebt?’ Daar hoeft hij niet over na te denken.
‘Doorgaan’, zegt hij vastberaden. ‘Tot het klaar is. Of tot ik echt niet meer kan.’ Ik kijk naar hem. Hij is weer op het puntje van zijn stoel komen zitten. Zijn vingers bewegen, zijn voet tikt.
‘En werkt dat?’ vraag ik. Hij lacht. Cynisch.
We weten allemaal wat er beter kan; dat pauze nemen nuttig is, dingen soms laten mislukken belangrijk. En toch doen we het niet.
 
Ik kijk naar buiten. Voordat Lev kwam heb ik het raam opengezet. Nu voel ik de frisse wind de kamer binnen ruizen, zacht langs mijn gezicht. Ik kijk hem aan en vraag:
‘Zullen we iets anders proberen dan doorgaan?’ Hij weifelt even en knikt dan. ‘Ok.’
We draaien onze stoelen naar het raam en kijken naar buiten. Er staat een stevige bries. De toppen van de bomen zwiepen en verse vlagen vullen de kamer. De wolken worden door de wind voortgedreven, de vogels spelen tussen de lagen van lucht.
 
‘Wat doet dat?’ vraag ik na een tijdje. In mijzelf is een krachtig gevoel bovengekomen. Lev knikt en zegt dat het hem rustiger maakt. En natuurlijk dat hij dat ook wel weet. Dus waarom? Waarom doe je het niet?
We bespreken welke geluiden er klinken als je je voorstelt wél voor jezelf te zorgen; te begrenzen, adem te halen. Er is de stem die zegt dat je moet presteren, je niet aan moet stellen, dat je er ook helemaal niet bij hoort, en al helemaal niet als je je targets niet haalt.
En er is, wat minder duidelijk, de stem die zegt dat je efficiënter bent als je, misschien wel beter bent, meer gebruik maakt van je kunnen wanneer…  en dat je eigenlijk zo’n zin hebt om even in de zon te zitten.

De één is de aangepaste versie van Lev, die alle verplichtingen hoort en voor waar aanneemt, de ander zijn vrije variant. We chargeren. Natuurlijk. Maar toch. Wat is er nodig om de vrije kant, het deel dat wil groeien, meer ruimte te geven? We kijken weer naar boven, waar nog altijd de wind, de zwiepende takken.
 
Even keren we terug naar een verleden dat Lev leerde dat aanpassen veiliger is. Voor je het weet sta je anders buiten de groep. Het luisteren naar de eigenheid is destijds voldoende afgestraft om dat niet meer zomaar  te doen. Maar inmiddels is ook duidelijk dat hij door de aanpassing vastloopt; dat het razen binnen de kaders blijft, waardoor de wind niet langer vrij kan stromen.
 
‘Tja’, zegt Lev, als we afsluiten. ‘Niks nieuws eigenlijk.’ Ik glimlach.
‘Misschien toch wel. Ik heb je je net horen afvragen of je vandaag nog zou gaan werken of niet...’ Geen nieuwe informatie wellicht. Wel nieuw gedrag? Voor we de kamer verlaten, kijkt Lev nog even naar buiten, naar de open ruimte.

© De Kleine Professor, juli 2020
 
Disclaimer
De naam van de client in deze tekst is om privacy redenen gefingeerd. De tekst is gebaseerd op een daadwerkelijk gesprek, maar aangepast met het oog op de leesbaarheid.
 
Toelichting: gedragsverandering
Nieuw gedrag aanleren klinkt altijd zo gemakkelijk. Maar werkelijk veranderen is dat geenszins, dat weet iedereen. We vervallen in oude patronen, vaak zonder dat we het doorhebben. En voor je het weet sta je waar je steeds al stond.
Veranderen kost moed. Je  moet altijd langs datgene wat je al die tijd al weerhield. En helaas is waar je langs moet nooit zo helder en concreet als daar waar je naartoe wilt.
Lev leerde ergens in zijn kindertijd dat je maar beter je kwetsbaarheid kunt verbergen, omdat je anders wel eens gepest zou kunnen worden. Tot op de dag van past hij zich daarom aan aan wat de groep wil, of aan wat hij denkt dat de groep van hem vraagt. Hij loopt er op leeg. Maar minder hard werken vergt moed: hij loopt het risico niet te voldoen, en dus: misschien wel weer gepest te worden of buiten de groep te vallen. Een basale angst, waar je pas logica op los kunt laten als je hem leert kennen.
 
De wind en de vogels bewegen altijd vrij.